AUDYT WYDATKÓW OŚWIATY
Wydatki samorządów związane z realizacją zadań oświatowych systematycznie rosną. Zapewnienie uczniom edukacji i opieki przedszkolnej stanowi najpoważniejszą grupę wydatków zdecydowanej większości polskich samorządów.
W ostatnich latach pojawiły się dodatkowe okoliczności sprawiające, że samorządy muszą lepiej przyglądać się każdej złotówce wydawanej na oświatę. Powodem tego są w szczególności:
- znaczące zwiększenie przez ustawodawcę standardu świadczenia usług edukacyjnych, a w konsekwencji ich kosztu (rozbudowana pomoc psychologiczno-pedagogiczna, ograniczenia w zakresie wielkości oddziałów i grup, praktyczne zablokowanie możliwości dokonywania jakichkolwiek zmian w sieci szkolnej, upowszechnienie edukacji przedszkolnej),
- wzrost wynagrodzeń nauczycieli, nie w pełni pokryty wzrostem subwencji oświatowej,
- spadek dochodów jednostek samorządu terytorialnego wywołany m.in. zmianami w podatku PIT oraz pandemią COVID-19,
- dynamiczne zmiany demograficzne sprawiające, że trudne jest planowanie sieci szkolnej w dłuższej perspektywie.
W przypadku gmin dochodzi jeszcze efektywny spadek dochodów z tytułu subwencji oświatowej wynikający ze znaczącego zmniejszenia liczby uczniów w gminnych szkołach.
We wszystkich samorządach nakładają się na to zmiany wynikające z kolejnych zmian ustroju szkolnego. Wprowadzenie obowiązku zapewnienia miejsc w przedszkolach dla wszystkich dzieci już od 3 lat, obniżenie a następnie podniesienie wieku szkolnego, likwidacja gimnazjów to wszystko znacząco zdestabilizowało system oświaty gminnej.
Aby w takich warunkach efektywnie i gospodarnie dysponować środkami publicznymi niezbędna jest precyzyjna informacja, która pozwoli udzielić odpowiedzi na pytania:
- W jakim zakresie obserwowany wzrost wydatków wynika z czynników obiektywnych, a w jakim jest zawiniony przez osoby kierujące gminną oświatą?
- Czy wszystkie koszty muszą być ponoszone? Które można z nich ograniczyć?
- Czy wszystkie decyzje podejmowane przez dyrektorów szkół i przedszkoli prowadzą do gospodarnego dysponowania środkami publicznymi?
- Czy sieć szkół oraz sposób tworzenia oddziałów sprzyja efektywności finansowej?
- Jak wydatki naszego samorządu kształtują się na tle innych, porównywalnych gmin?